'Omgaan met veranderingen': de startmodule van Hersenz

Op Pad biedt het behandelprogramma Hersenz voor mensen met niet-aangeboren hersenletsel (NAH). Eén van de drie modules daarvan is 'Omgaan met veranderingen'. Hier wordt mee gestart en dat is een bewuste keuze. Het inzichtelijk maken van de gevolgen van het hersenletsel is hierin een belangrijk onderdeel. "Veel mensen met NAH zijn nog niet door die fase heen. En dat moet eerst gebeuren, voordat je verder kunt", zegt behandelaar Nathalie Peters.

Meerwaarde van behandeling in een groep

De meeste deelnemers aan Hersenz volgen de behandeling in een groep. Dat gebeurt in twee à drie bijeenkomsten per week, van steeds een dagdeel. De meerwaarde van behandeling in een groep is dat deelnemers van elkaar kunnen leren en dat het bijdraagt aan het herkennen van de gevolgen van het hersenletsel.
De voorbereiding op de groepsbijeenkomsten doet iedere deelnemer thuis, samen met zijn of haar thuisbehandelaar. "Het is prettig dat de deelnemers de voorbereiding thuis kunnen doen", zegt Nathalie. "Zo weten ze wat er verwacht wordt en wat er besproken gaat worden. Ook krijgen de deelnemers oefeningen mee voor thuis." Voorwaarde voor deelname aan Hersenz is dat mensen gemotiveerd en leerbaar zijn. "We dagen de deelnemers uit om nieuwe dingen te proberen en te ervaren."
Iedere module duurt zo'n drie à vier maanden. "Om het beste resultaat te behalen, raden we deelnemers aan om alle modules te volgen. Het groepstraject duurt gemiddeld een jaar. De thuisbehandeling kan langer ingezet worden. Dit is met name omdat we gedrag willen veranderen en dat de deelnemer dit veranderde gedrag volhoudt, ook na beëindiging van de behandeling.

Beter zelfinzicht, beter kunnen uitleggen aan omgeving

De module 'Omgaan met veranderingen' kent zes thema's: rouw en verlies, persoonlijkheid, emoties, gedrag, sociale contacten, en bezigheden. Wat valt Nathalie het meest op als ze de module geeft? "Veel deelnemers zien en begrijpen de gevolgen van hun hersenletsel nog niet goed. Ook voor de omgeving en naasten is dit moeilijk, vaak ook omdat de gevolgen van het hersenletsel bij veel mensen aan de buitenkant niet zichtbaar zijn. Daardoor lopen mensen met NAH regelmatig tegen vooroordelen op, met als gevolg dat ze aan zichzelf gaan twijfelen. "Tijdens de module 'Omgaan met veranderingen' wordt veel aandacht besteed aan het duidelijk krijgen van die veranderingen, voor iedere individuele deelnemer. "Door dit betere zelfinzicht kunnen de deelnemers het ook beter uitleggen aan hun omgeving. Oefeningen in de groep helpen daarbij. Zo ook door in de thuisbehandeling in gesprek te gaan met de naasten. Overigens biedt Hersenz ook een speciale module voor naasten."

'Ik zie weer zonnestraaltjes' 

"Hersenletsel kan je van de één op de andere dag beperken in je mogelijkheden", vertelt Nathalie. "Het oude leven komt niet meer terug en het hersenletsel dwingt je om samen op zoek te gaan naar nieuwe mogelijkheden. Het gaan beseffen dat het oude leven niet meer terugkomt, is een rouwproces. Dat proces krijgt bij Hersenz veel aandacht. Dat moet ook, want als je dit proces niet doorlopen hebt, kun je niet goed verder in je nieuwe leven."Nathalie herinnert zich nog wat één van de deelnemers zei na afloop van de module: 'ik zie weer zonnestraaltjes'. "Door Hersenz ontdekken mensen weer dingen om voor te leven."

Doelen stellen en actiepunten maken

Tijdens behandelprogramma Hersenz wordt er ook volop gekeken naar de toekomst. "Je kijkt naar je oude ik, je huidige ik en je nieuwe ik: wat is er voor mij nog mogelijk en wat vind ik belangrijk? Iedere deelnemer stelt voor zichzelf doelen. Dat doet de deelnemer in samenspraak met zijn of haar thuisbehandelaar. Vervolgens ga je in de groepsbehandeling daarmee oefenen. Het stellen van doelen komt in alle modules van Hersenz terug."Nathalie noemt wat voorbeelden van doelen die deelnemers stellen: 'ik vind innerlijke rust' of 'ik heb mijn emoties beter onder controle'. "Die doelen vertalen we weer naar concrete actiepunten, die we wekelijks met de deelnemers vaststellen en bespreken."

Meetbaar maken en scores geven

De doelen worden ook meetbaar gemaakt, aan de hand van scores die de deelnemers zelf geven. "Bijvoorbeeld iemand vindt dat hij of zij nu een drie ergens in scoort en wil graag naar een acht. Hersenz is behandeling: daar hoort bij dat je concrete doelen stelt en deze ook meetbaar maakt. Daarom zit dit in alle onderdelen van Hersenz. Het is ook een vereiste vanuit de zorgverzekering", licht Nathalie toe. Dat klinkt wat zakelijk. Dat is het in zeker opzicht ook. Maar het is ook aangenaam en gezellig tijdens de bijeenkomsten, benadrukt Nathalie. Tegelijk ziet ze deelnemers in enkele maanden tijd enorme resultaten boeken. "Wat je vooral ziet na die eerste module, is een veel beter inzicht in de gevolgen van het hersenletsel. En het verlies van het 'oude' leven een plekje kunnen geven. Dit heb ik ook al meerdere deelnemers horen zeggen: 'Ik durfde hiervoor niet te zeggen dat ik niet-aangeboren hersenletsel heb. Nu durf ik dat wel.' Dat iemand dat kan, is belangrijke winst."

Lees hier een interview met deelnemer Christine Cäsar over de module 'Omgaan met veranderingen'. "Je herkent dingen van jezelf bij de andere deelnemers. Ik ervaarde het als een soort zelfhulpgroep, onder deskundige leiding. Door met elkaar te praten, krijg je veel inzicht."